همه چیز درباره فرش دستبافت

همه چیز درباره فرش دستبافت

تعریف فرش دستبافت

یکی از مهمترین و زیبا ترین و در عین حال ضروری ترین لوازم خانه و یا مکان های مختلف مانند هتل دفتر و.. فرش می‌باشد که بدون شک بهترین و مرغوب ترین فر ش ها فرش دست بافت هست. فرش یک .محصول نساجی و بافتنی هنری هست و استفادهاز این لوازم در منزل باعث حس آرامش ورضایت درانسان به دلیل زیبایی هنری و بصری می‌شود . ودر بین زیبا ترین و هنری ترین انواع فرش در جهان بدون شک فرش دست بافت ایرانی در رتبه اول قرار می‌گیرد . حالا به معنی این لغت می‌پردازیم که فرش یک کلمه عربی به معنی گسترده می‌باشد و همچنین فرش به صورت گسترده به قالی و گلیم نیز در مواردی اطلاق می‌شود . و در نتیجه می‌توان گفت که فرش در‌واقع یک نوع زیر انداز می‌باشد که در مورد فرش دستباف به دلیل بافته شدن تار و پو این نوع فرش با دست که باعث هنری و ارزشمند شدن این نوع بافته می‌شود .

تاریخچه فرش دستبافت

تاریخ این نوع بافته به زمان های بسیار کهن باز می‌گردد که تخمین این تاریخ دشوار می باشد ولی به راحتی می‌توان گفت که ایران یکی از کهن ترین مناطق و کشور های است که این بافته زیبا در آن از قدمت بسیار زیادی برخوردار است که به صورت تخمینی قدمت فرش دست بافت در ایران به زمان های سلسله ی هخامنشیان و حتی کهن تر از آن نیز باز می‌گردد و می‌توان شکوفایی این هنر در ایران را به قرن‌های ۱۶ و ۱۷میلادی نسبت داد و تا هم‌اکنون نیز ایران از جمله اولین‌ها جهان در فرش دست بافت می‌باشدکه این امر مدیون هنرمندان توانای ایران هست .ولی در زمان کنونی با پیشرفت تکنولوژی و صنعت باید تلا ش بیشتری در حفظ جایگاه خود در بازار فرش دستبافت در دنیا نماییم.

فرش دستبافت چه ویژگی‌ها یی دارد

یکی از مهم ترین مشخصات فرش دست بافت ریز بافت یا همان رج فرش هست که رج فرش یک مقیاس برای اندازه‌گیری تراکم گره های فرش دست بافت می‌باشد که از قدمت زیادی برخور دار هست که این مقیاس به یک نام دیگر نیز مرتبت است که آن هم ذرع هست . که در تبریز هر ذرع معادل ۱۱۲ سانتی متر در نظر گرفته می‌شود که برای اندازه‌گیری گره‌های یک فرش از یک شانزدهم ذرع استفاده می شود.

که در نتیجه آن مقیاس برای رج شماری برابر هفت سانتی متر می باشد در نتیجه هر چقدر تعداد گره‌ها در هر هفت سانتی متر زیاد تر باشد تراکم فرش بیشتر هست در نتیجه مرقوبیت فرش بیشتر می‌شود و نفیس تر جلوه می‌کند و قابل ذکر هست که بهتر هست تا مقدار اندازه‌گیری رج ها برای مشخص کردن تراکم و در نتیجه آن مرغوبیت فرش در عرض فرش صورت گیرد .
وهمچنین یکی دیگر از ویژگی‌های مهم در فرش دستبافت نخش موجود در آن فرش هست که تاثیر به سزایی در زیبایی کیفیت و قیمت فرش می گزاردکه در قسمت بعدی مقاله چند مورد از این نخش ها را توضیح می‌دهیم.

معرفی انواع نخش و طرح در فرش دستبافت

از معروفترین نخش های و طرح ها موجود در فرش دستبافت ایرانی چند مورد را در زیز توضیح می‌دهیم :

۱. طرح شاه عباسی :اساس تمامی طرح های شاه عباسی بر اساس به کار بردن گل معروف شاه عباسی در این طرح و نخش هست . در این طرح زیبا طرح های گل شاه عباسی با همراه شدن باسایر طرح های موجود مانند طرح اسلیمی و بندهای ختایی و سایر نقش‌ها طرح زیبا را به وجود می‌آورد و به دلیل اینکه طرح اصلی به کار رفته در این نوع فرش طرح گل شاه عباسی است به همین دلیل به این طرح شاه عباسی گفته می‌شود .

۲.طرح افشان : فرش های دستبافتی که دارای این طرح هستند همان طورکه از نام این طرح پیدا هست دارای طرح های پراکنده و افشان بوده دراین طرح نگاره ها مانند گل‌ها و بوته ها در کل فضای فرش پراکنده شده‌اند در این طرح معمولاً حالت قرینگی وجود دارد وهمچنین این طرح چون از طرحها سنتی فاصله دارد در دکوراسیون های مدرن زیاد به کارمی رود و همچنین در این طرح بیشتر از نقش‌های دسته گل؛ حیوانات وترنج استفاده می شود. 

۳.طرح اسلیمی:در فرش هاباطرح اسلیمی نقش اصلی را برگ‌ها پرپیچ و خم و شاخه ها و منحنی های رو به بیرون و درون اساس این طرح را تشکیل می‌دهد که بیشتر شبیه درخت به نظر می‌رسد معولا در طرح های اسلیمی در انتهای هر شاخه به دوبخش متقارن ختم می‌شود و اقلب در شاخه های آن از جوانه ها استفاده می شود.

۴.طرح بته جقه : این طرح بیشتر در بین مردم به طرح ترمه یزد معروف است و همچنین از طرح بته جقه به عنوان طرح سرو خمیده نام برده می شود .که از طرح های خیلی کاربردی و محبوب در فرش دستبافت است . که معولا این طرح بته جقه ها دارای رنگ‌ها و اندازه ها مختلف می‌باشد.

۵. طرح شکارگاه :به راحتی از نام این طرح پیدا است که طرح دارای چه اشکالی می‌باشد که اشکال اصلی در این طرح همان اشکال جنگل ؛حیوانات ؛بیشه ها و صیادان هست که این اشکال شاکله اصلی این طرح را تشکیل می دهند. که این طرح یکی از پر کاربردترین طرح ها در بافت تابلو فرش دست بافت هست.

۶. طرح ترکمن (طرح بخارا ) : طرح ترکمن یا بخارا یکی از طرح های است که توسط مردم کوچ نشین اغلب به صورت بداهه و بدون هیچ نقشه ای از پیش طراحی شده‌ای از قبل وجود ندارد و تمامی طرح ها در ذهن فرد بافنده می‌باشد هر نقش این فرش در‌واقع باز تاب محیط زندگی بافنده هست .و از عناصر پر کاربرد در این طرح می‌توان عناصری مانند نقش شاخ قوچ ؛ نقوش عقرب ؛ نقوش پرندگان و… در این طرح استفاده می‌شود و دیگر ویژگی این طرح اغلب به شکل هندسی بوده و قرینگی در طراحی آن‌ها حفظ می شود.

معروف ترین فرش های دستبافت در ایران

یکی از معروف ترین فرش های دستبافت ایران فرش دستبافت تبریز هست چرا که شهر تبریز از شهرهای معروف در صنایع دستی در ایران هست وهمچنین در زمینه نساجی نیز تاریخی طولانی دارد . دلیل شهرت فرش تبریز در ایران وجهان وجود نتوع فراوان درطرح ها و رنگ‌ها هست. که اوج این صنعت هنری در دوره صفویه بوده و تا هم‌اکنون دوام دارد .و دلیل اصلی خاص بودن فرش دستبافت تبریز استفاده از قلاب و متقارن در بافت فرش هست که در نوع بافت ها بی‌نظیر است.
و از دیگر شهر ها ی معرف در بافت فرش کاشان است که مانند دیگر شهرهای ایران از هنر و فرهنگ با قدمت بالا برخوردار است و در هنر فرش نیز یکی از بر جسته ترین شهر های ایران در زمینه بافندگی در ایران و جهان به شمار می آید.

مواد به کار رفته در فرش دستبافت

از دلایل معروف و مشهور بودن فرش دستبافت ایرانی در جهان استفاده از مواد با کفیت و مرغوب هست . که یکی از این مواد به کار رفته در تار پود فرش دستبافت پنه و پشم است که به این نوع فرش فرش پشمی می گویند. و دیگر مواد به کار رفته در فرش که باعث تفاوت نام این فرش ها می‌شود را در زیر توضیح می‌دهیم . 

۱.فرش تمام ابریشم : که این فرش از نخ ابریشم مرغوب بافته می‌شود.

۲.گل ابریشم :که در این نوع فرش در بخش‌های از طرح به جای پشم از ابریشم استفاده می‌شود .

۳.قالی کف ابریشم : در این فرش ها زمینه از ابریشم می‌باشد و طرح های موجود در آن از مواد بافتنی دیگر است .

۴.سوف: در این نوع فرش در زمینه آن از تار پود ضخیم و نازک تشکیل می‌شود و بیشتر نقش گل و بوته پرزدار است .